پیشکسوتان ادبیات به روایت وزارت ارشاد
دولت نهم، بیش از دولتهای قبلی سیاستهای فرهنگی «تهاجمی» و «مداخلهگرانه» را در دستور کار خود قرار داد. مدیران فرهنگی دولت تلاش کردهاند از راههای گوناگون روایت مطلوب خود از ادبیات را به واقعیتهای موجود تحمیل کنند
بخش بزرگی از نویسندگان مهم و معتبر معاصر ایران اگر در تعارض با جمهوری اسلامی نباشند، به بلندگو و مبلغ ایدئولوژی حکومت هم تبدیل نشدهاند. در سه دههی گذشته تلاشهای بسیار و اغلب بی‌حاصلی شده تا این واقعیت تغییر کند. سانسور و توقیف نشریهها و کتابها نمونهای از این تلاشها است. زمانی نیز تحت فشار قرار دادن نویسندگان با اقدام برای تطمیع برخی دیگر از آنها توام بود. در سالهای اخیر «چهره سازی» نیز به این تلاشها افزوده شده است.
نویسندگان و امر و نهی حکومت
جمهوری اسلامی از سه دههی پیش امکانات فراوانی را صرف حمایت از نوعی از ادبیات کرده که به نظرش مطلوب و ایدهال میرسد. سیاستهای فرهنگی که زمانی محور آن «نهی» نویسندگان بود، چند سالی است که بر «امر» کردن به آنها متمرکز شده است. با این همه اغلب چهرههای شاخص ادبی همچنان خارج از دایرهی «خودی»های حکومت قرار دارند. شاید به همین دلیل باشد که هزینههای هنگفتی صرف راهاندازی جریانی میشود که بتواند به عنوان جایگزینی برای ادبیات معاصر به جامعه تحمیل شود. دولت نهم در این راه پا را از دولتهای قبلی بسیار فراتر گذاشت. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت محمود احمدینژاد، به موازات افزایش محدودیت برای نویسندگان غیردولتی و نشر آثارشان، سرگرم معرفی عده ای به عنوان «نویسندگان پیشکسوت» است که نام اغلب آنها برای خوانندگان و محافل جدی ادبیات نا آشناست.
ریخت و پاشهای ارشاد برای ادبیات دولتی
ایجاد نهادهای موازی در برابر نهادهای مستقلی چون کانون نویسندگان و اتحادیه ناشران و راهاندازی دهها جایزهی ادبی دولتی در مقابل چند جایزه غیردولتی، بخشی از کارهایی است که برای به حاشیه راندن نویسندگان «غیرخودی» انجام شده است. وزارت ارشاد در سالهای اخیر با صرف نیرو و هزینهای گزاف موسسهای به نام «انتشارات توسعه کتاب ایران، تکا» را فعال کرد که قرار است ادبیات مورد پسند حکومت را به عنوان نمونههای ادبیات معاصر ارائه کند. نمایشگاه کتاب تهران اردیبهشت ماه ۱۳۸۸ شاهد رونمایی مجموعهای از صد کتاب شعر و صد کتاب داستان بود که از سوی تکا به عنوان اثار برگزیدهی ادبیات معاصر معرفی میشدند. کتابهای این مجموعه با چاپی نفیس و بهایی کمتر از کتابهای مشابه با حمایت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد منتشر شدهاند. به گفتهی احسان‌الله حجتی، مدیر تکا و مجری این طرح، حقالتالیف دوازده هزار نسخه از هر یک از کتابها پیشاپیش به نویسندگان آن پرداخت شده است.
ادبیاتی که دولت مبلغ آن میشود
معاونت امور فرهنگی ارشاد انتشار ۲۰۰ عنوان کتاب یادشده را یکی از اقدامهای مهم دولت نهم اعلام میکند و یکی از هدفهای ان را معرفی ادبیات معاصر ایران در داخل و خارج از کشور خوانده است. بنابر گزارشها، قرار است بخشی از این کتابها به پنج زبان اصلی دنیا (انگلیسی، فرانسه، آلمانی، اسپانیایی و عربی) نیز ترجمه و منتشر شوند. در میان این نویسندگان که قرار است معرف ادبیات معاصر باشند، تعداد زیادی نویسندهی ناشناس وجود دارند که از آنها پیشتر اثری منتشر نشده است. محمدرضا سرشار که انتخاب‌کنندگان داستانها را سرپرستی میکند، در مراسم رونمایی مجموعه و در گفتگو با خبرگزاری برنا، اعتراف میکند: «آثاری كه با اين كيفيت توسط ارشاد منتشر شده، تا كنون مورد اقبال ناشران خصوصی نبوده است.» این کتابها، صرفنظر از ارزش ادبی آنها، بیشتر نشان‌دهنده موضوعاتی هستند که جمهوری اسلامی پرداختن به آنها را وظیفهی نویسندگان میداند.
انجمن سفرنامه‌نویسان رئیس جمهور
محمد رضا سرشار اعتقاد دارد، اقبال دوباره به شعر و داستان در دولت نهم اتفاق افتاد و علت آن توجه ویژهی آیتالله خامنهای و انتخاب صفارهرندی به وزارت ارشاد توسط احمدینژاد بود. او همچنین رئیس جمعی است که خود را «انجمن قلم ایران» میخواند. مطابق توافقی که این انجمن با دفتر اسناد ریاست جمهوری کرد، در هر سفر استانی، یکی از اعضای انجمن محمود احمدینژاد را همراهی میکند و سفرنامه مینویسد. اولین کتاب از این مجموعه فروردین ۸۷ زیر عنوان «سفر به سلامت» منتشر شد. سرشار اواخر مرداد ماه ۸۸ کتاب «عکس انتخاباتی با کت دکتر احمدینژاد» را منتشر کرد که خاطرات او از انتخابات مجلس ششم را در بردارد.
پیشکسوتان ناشناس
بازوی انتشاراتی وزارت ارشاد در ادامهی کار خود، اکنون مشغول تنظیم اثار چهل نویسنده است تا آنها را به عنوان پیشکسوتان ادبیات معرفی کند. قرار است آثار هر یک از این چهل نفر در دو هزار صفحه و در سه یا چهار جلد منتشر شود. کامران پارسینژاد که نویسنده و مجری این طرح است، در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، کسانی چون «اميرحسين فردى، محمود شاهرخى، داريوش عابدينى، حسين فتاحى، ميثاق اميرفجر، و راضيه تجار» را نمونهای از این «پیشکسوتان» معرفی میکند که به زعم او «آثار ماندگاری» خلق کردهاند. مدیران فرهنگی جمهوری اسلامی قصد و نیت اصلی خود را از چنین فعالیتهایی پنهان نمیکنند.
ناکامی حکومت در «هدایت» نویسندگان
یکی از «پیشکسوتان» ارشاد، راضیه تجار، در روزهای پایانی مرداد ماه کارگاه داستانی در سنندج برگزار کرده است. خبرگزاری ایرنا ۲۴ مرداد از قول حجت‌الاسلام محمد شريف شریفی، رئيس حوزه هنری استان کردستان نوشت: «اين کارگاه با هدف ايجاد جريانهای هدايتگر هنری بر بنياد توليد و نمونه‌آفرینی هنری و ادبی [...] برگزار میشود.» یکی دیگر از این «پیشکسوتان» امیرحسین فردی، از طراحان جشنوارهای ادبی به نام «شهید غنیپور» است. او میگوید: «شناساندن یک شهید نویسنده یعنی الگو دادن، و نشان دادن راه به ادیبان این مملکت و داستان نویسان.» به رغم بودجه و امکانات عظیمی که در سی سال گذشته صرف «نشان دادن راه به ادیبان» شده، جمهوری اسلامی همچنان بیشترین مشکل را با آثار ادبی دارد. وزارت ارشاد همانقدر که برای جا انداختن نویسندگان «خودی» نیرو صرف میکند، مشغول فشار بر نویسندگان و ناشران مستقل و سانسور اثار «غیرخودیها» است.
بهزاد کشمیری‌پور
گرفته شده از
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر